Quy Trình Tự Sản Xuất Hạt Giống Tại Nhà

Quy trình tự sản xuất hạt giống có nhiều công đoạn cần thực hiện, tuy nhiên các công đoạn này không quá phức tạp hay đòi hỏi công nghệ hiện đại, môi trường thực hiện chuyên nghiệp. Bạn hoàn toàn có thể tự sản xuất hạt giống với các dụng cụ đơn giản sẵn có trong gia đình. Các bước thực hiện cụ thể, bạn có thể tham khảo chi tiết trong bài viết Cơ Khí Anpha chia sẻ dưới đây.

Tại sao nên tự sản xuất hạt giống?

Việc tự sản xuất và lưu trữ hạt giống mang lại nhiều lợi ích thiết thực so với việc phụ thuộc vào các nguồn hạt giống mua ngoài. Những lợi ích thực tế nhất như:

Tiết kiệm chi phí đáng kể

Hạt giống bán thương mại, đặc biệt là các giống lai F1 thường có giá thành khá cao, có thể gấp 3-5 lần so với chi phí để tự sản xuất. Quan trọng hơn cả là hạt của cây trồng từ giống F1 thường không thể tái sử dụng cho các mùa vụ sau vì sẽ bị phân ly tính trạng, điều này khiến cây đời sau không giữ được đặc trội của thế hệ F1.

Ngược lại, hạt giống tự sản xuất giúp bạn có thể sử dụng hạt cây đời này làm giống cho các đời sau mà chất lượng cây đời sau không hề bị ảnh hưởng.

Đảm bảo chất lượng

Khi mua hạt giống trên thị trường, bạn hoàn toàn có thể gặp phải tình trạng mua phải hạt kém chất lượng với tỷ lệ nảy mầm thấp, không đúng giống hoặc hạt đã hết hạn sử dụng,… So với việc tự tay chọn lọc, xử lý và bảo quản hạt giống, bạn hoàn toàn kiểm soát được chất lượng của hạt giống, đảm bảo mỗi hạt giống đều là hạt khỏe mạnh được chọn từ những cây tốt nhất.

Thích ứng tốt với điều kiện địa phương

Việc bạn lấy hạt giống từ những cây đã sinh trưởng tốt ở điều kiện đất trồng của bạn thì các thế hệ sau của chúng cũng có khả năng thích nghi với điều kiện thổ nhưỡng, khí hậu, và các loại sâu bệnh hại đặc trưng của địa phương. Đây là một lợi thế mà các loại hạt giống thương mại không có được.

Quy trình tự sản xuất hạt giống

Quy trình chọn lọc, tự sản xuất hạt giống trải qua nhiều công đoạn từ khi cây còn nhỏ đến khi trưởng thành, đủ tuổi thu hoạch. Các giai đoạn cụ thể gồm:

Giai đoạn 1: Chọn cây và đánh dấu cây mẹ làm giống

Bước đầu tiên và quan trọng nhất trong quy trình tự sản xuất hạt giống chính là chọn cây mẹ. Một cây mẹ tốt quyết định phần lớn đến chất lượng của lứa hạt giống sau này nên cần chọn những cây khỏe mạnh, xanh tốt, không sâu bệnh, có năng suất cao, quả to đồng đều.

Sau khi đã chọn được cây ưng ý, hãy đánh dấu bằng cách buộc dây nilon vào thân cây để tránh nhầm lẫn khi thu hoạch.

Giai đoạn 2: Xác định thời điểm thu hoạch hạt giống

Đối với cây mẹ chọn lấy giống, bạn cần xác định chính xác thời điểm thu hoạch hạt. Tránh thu hoạch quá sớm hay quá muộn đều ảnh hưởng trực tiếp đến sức sống và tỷ lệ nảy mầm của hạt.

Khi thu hoạch, nên chọn những ngày khô ráo, có nắng để sau khi thu hoạch xong sẽ phơi liền, tránh thu hoạch vào những ngày mưa ẩm ướt, hạt có thể bị nảy mầm, ẩm mốc làm ảnh hưởng đến tỉ lệ nảy mầm của hạt khi gieo.

Giai đoạn 3: Thu hoạch

Khi đến thời điểm thu hoạch đã được xác định, hạt giống cần được thu hoạch cần cẩn thẩn, tránh tình trạng va đập mạnh có thể ảnh hưởng đến phôi bên trong hạt và cả tỉ lệ nảy mầm khi gieo hạt.

Sau khi thu hoạch, tùy loại cây mà bạn có thể tiến hành tách hạt, xử lý hạt ngay hoặc phơi khô quả sau đó mới tách hạt. Ví dụ: Đối với bắp (ngô) thường phải phơi khô sau đó mới tách hạt. Còn các loại quả như ớt hay cà chua thì có thể tách hạt ngay sau khi thu hoạch hoặc phơi khô rồi tách hạt đều được.

Giai đoạn 4: Phơi khô và xử lý hạt giống

Phơi khô là công đoạn bắt buộc để đưa độ ẩm của hạt về mức an toàn, ngăn ngừa nấm mốc và có thể bảo quản hạt giống lâu dài. Khi phơi hạt giống, nên trải hạt trên nia, mẹt hoặc khay có lót giấy. Tuyệt đối không phơi trực tiếp trên nền xi măng hay tôn vì nhiệt độ cao đột ngột sẽ làm chết phôi hạt. Ngoài ra, bạn có thể tham khảo thêm hướng dẫn chi tiết về cách ủ hạt giống
để tăng tỷ lệ nảy mầm trước khi gieo trồng.

Hạt giống sau khi phơi phải có độ ẩm từ 7-9% là điều kiện tối ưu nhất để bảo quản hạt lâu dài. Để kiểm tra hạt đã đủ khô hay chưa, bạn có thể lấy vài hạt cắn thử, nếu hạt vỡ giòn, phát ra tiếng “tách” là đạt yêu cầu. Nếu hạt chỉ móp vào và dai thì cần phơi thêm.

Giai đoạn 5: Xử lý và bảo quản hạt giống

Hạt giống sau khi phơi khô thì cần được xử lý đúng cách để bảo quản. Trước khi đưa đi bảo quản, nên trộn hạt với một ít tro bếp khô, bột lá xoan hoặc các loại lá có tinh dầu khác để ngăn ngừa mọt và côn trùng. Nên bảo quản trong chai kín, hộp kín bằng thủy tinh hoặc nhựa có nắp đậy chặt và đặt nơi khô ráo, thoáng mát, tránh ánh sáng trực tiếp như tủ bếp hoặc gầm giường là những vị trí phù hợp.

Thời gian bảo quản của mỗi loại hạt khác nhau, thường từ 1-3 năm, một số loại có thể lâu hơn nếu điều kiện bảo quản tốt.

Giai đoạn 6: Ghi nhãn và lập hồ sơ hạt giống

Để tránh nhầm lẫn về giống cây, thời gian thu hoạch và bảo quản thì sau khi cho hạt vào hộp, thùng chứa. Nên ghi nhãn và dán lên bên ngoài thùng, hộp đựng hạt giống, điều này sẽ giúp bạn thuận tiện hơn khi cần lấy hạt để gieo trồng mà không bị nhầm lẫn.

Lưu ý quan trọng khi tự sản xuất hạt giống

Để thành công trong việc tự sản xuất hạt giống, bạn cần lưu ý và tránh những sai lầm phổ biến thường gặp dưới đây:

• Thu hoạch hạt giống sai thời điểm: Thu hoạch khi hạt quá non sẽ ảnh hưởng đến khả năng nảy mầm, còn thu hoạch khi hạt quá già thì hạt dễ bị thoái hóa.
• Phơi hạt sai cách: Nhiệt độ phơi hạt giống quá cao có thể làm chết phôi, hoặc phơi không đủ khô sẽ gây nấm mốc, hư hỏng.
• Bảo quản nơi ẩm ướt: Khiến hạt giống bị hỏng, lên mầm.
• Không ghi nhãn: Dẫn đến nhầm lẫn về giống, thời gian bảo quản làm ảnh hưởng đến tỉ lệ nảy mầm gieo trồng.

Lời kết

Quy trình tự sản xuất hạt giống tại nhà là một kỹ thuật không quá phức tạp nhưng đòi hỏi sự tỉ mỉ và kiên nhẫn. Mong rằng những chia sẻ cụ thể trên đây của Cơ Khí Anpha đã giúp bạn có được những thông tin hữu ích.